Wszelka działalność gospodarcza musi mieć prowadzoną rachunkowość. Mniej lub bardziej uproszczona rachunkowość pozwala ocenić, jak naprawdę wygląda sytuacja majątkowa i finansowa firmy. Prowadząc rachunkowość należy odnotowywać każde zdarzenie gospodarcze, które ma wpływ na sytuację przedsiębiorstwa. Prawidłowo i rzetelnie prowadzona rachunkowość nie jest tylko wymysłem urzędów skarbowych, który ma utrudniać życie przedsiębiorcom, ona pomaga orientować się, jaka jest kondycja firmy i w razie czego podjąć działania naprawcze. Ogólnie rachunkowość można podzielić na:
– księgowość
– kalkulację
– sprawozdawczość
Aby rachunkowość była prowadzona właściwie, musi być spełnionych szereg zasad, dzięki którym informacje o stanie przedsiębiorstwa będą rzetelne. Reguły te są stosowane w praktyce, a część z nich znalazła się w ustawowych uregulowaniach. Można je podzielić na trzy grupy:
– zasady uniwersalne
– zasady podstawowe (nadrzędne)
– zasady szczegółowe (podrzędne).
Zasady uniwersalne są stosowane we wszystkich krajach bez względu na ustrój. Pozostałe, czyli zasady podstawowe i szczegółowe dany kraj może stosować według własnych regulacji, bądź też oprzeć się na przepisach międzynarodowych.
W Polsce rachunkowość została skodyfikowana w ustawie o rachunkowości. Ustawodawca wskazuje, kto powinien prowadzić pełną rachunkowość, czyli księgi rachunkowe. Dla małych przedsiębiorców istnieje możliwość prowadzenia uproszczonej ewidencji, czyli podatkowej księgi przychodów i rozchodów. Czym różni się księga rozchodów i przychodów od ksiąg rachunkowych? Przede wszystkim w księdze przychodów i rozchodów ewidencjonuje się tylko przychody i koszty, jakie zaistniały podczas wykonywania działalności gospodarczej. Natomiast w księgach rachunkowych wpisuje się wszystkie przepływy pieniężne, które zaszły w firmie, w tym także operacje bankowe czy kasowe.
Obligatoryjnie księgi rachunkowe muszą prowadzić:
spółki handlowe, spółki cywilne osób prawnych i osoby prawne
osoby fizyczne, spółki cywilne i jawne osób prawnych, spółki partnerskie i spółdzielnie socjalne, gdy ich przychody netto za poprzedni rok obrotowy przekroczą określoną w przepisach
jednostki organizacyjne, które działają na podstawie przepisów regulujących działalność banków, ubezpieczeniową, obrót papierami wartościowymi itp.
Gminy, powiaty, województwa, ich związki i prowadzone przez te podmioty jednostki budżetowe.
Jak widać zakres podmiotowy obowiązku prowadzenia ksiąg rachunkowych jest szeroki i obejmuje większość podmiotów, które działają w kraju. Także organizacje pozarządowe, o ile rozpoczną działalność gospodarczą, muszą prowadzić pełne księgi rachunkowe.
Nie oznacza to, że mali przedsiębiorcy nie prowadzą rachunkowości. Tak jak już wspomniano, prowadzą oni rachunkowość uproszczoną, czyli księgi przychodów i rozchodów. Mogą to robić do momentu, gdy ich przychody nie przekroczą 1,2 mln euro. W 2015 r. będzie to kwota ponad 5 mln złotych. Oczywiście ci przedsiębiorcy również mogą prowadzić księgi rachunkowe, ale o takiej decyzji powinien być powiadomiony właściwy urząd skarbowy.